بایوس (BIOS) چیست؟ وظایف و کاربردهای آن
مفهوم کلمه ی بایوس
ابتدا باید با کلمه BIOS آشنا شویم ، بایوس مخفف Basic Input Output System است ، یعنی سیستم ورودی/خروجی پایه .
مفهوم BIOS برای اولین بار توسط Gary Kildall (محقق کامپیوتر) بیان شد و در سیستم عاملش CP/M ظاهر شد. بعدها در نسخه‌هایی از سیستم عامل MS-DOS فایل‌هایی قرار گرفتند که کار مشابه BIOS را انجام می‌دادند.
بایوس چیست؟
بایوس یک سفت افزار (firmware) است که در داخل یک تراشه یا chip بر روی مادربورد ذخیره شده است. سفت افزار BIOS فقط خواندنی است به همین دلیل به آن ROM BIOS نیز گفته می‌شود. توجه کنید که حافظه فقط خواندنی هم تحت شرایطی مانند آپدیت کردن و … قابل عوض شدن است. همچنین بایوس مجموعه‌ای از برنامه‌هایی است که در یک یا چند چیپ ذخیره شده‌است، که در طول راه‌اندازی سیستم این مجموعه برنامه‌ها قبل از هر برنامه‌ای حتی سیستم عامل بارگذاری می‌شوند.
BIOS نرم‌افزار را به سخت‌افزار متصل می‌کند. قسمتی از بایوس بر روی چیپ ROM و قسمت دیگر بر روی چیپ FIRMWARE قرار دارد.
وظایف بایوس
- شناسایی و کنترل قطعات سخت افزار سیستم مانند cpu ، رم ، گرافیک و… : یکی از مهمترین وظیفه های بایوس این مورد است. بایوس با استفاده از پیکربندی‌های خود، منابع سیستم را کنترل می‌کند. این کنترل ابتدایی و پایه‌ای بوده و صرفاً به معنای بالا بردن کارایی نیست.
- راه اندازی سیستم عامل : بایوس با استفاده از رکورد راه انداز اصلی (MBR) موجود در حافظه‌های جانبی، کنترل سیستم را به سیستم عامل می دهد. این فرایند آخرین کاری است که بایوس هنگام روشن کردن کامپیوتر انجام می‌دهد. بایوس برای این کار به ترتیب حافظه‌هایی که برای بوت شدن اولویت بندی شده‌اند را چک کرده و درصورتی که همه چیز اوکی باشد سیستم عامل را بارگذاری می‌کند.
کارکرد بایوس
زمانی که کامپیوتر را روشن می‌کنید، بایوس وارد عمل شده و همان طور که از نامش پیداست، انواع خروجی‌ها و ورودی‌ها را تشخیص داده، مدیریت کرده و آن‌ها را تست می‌کند. پس از تست کردن نوبت به آن می‌رسد که سیستم عامل را راه اندازی کند. این کار با تشخیص دادن رکورد راه انداز اصلی روی حافظه تنظیم شده (حافظه‌ای که در بایوس تنظیم می‌شود تا بوت از طریق آن حافظه انجام گیرد. مثل هارد دیسک ها، فلش مموری‌ها و …) انجام می‌گیرد.
چند نوع بایوس وجود دارد؟
در گذر زمان بایوس هایی بوجود آمدند که عبارتند از :
- ROM-Read Only Memory : این مدل از بایوس قابل برنامه ریزی مجدد نیست و فقط قابل خواندن است.
- PROM-Programmable ROM : این رام در ابتدا خالی است و توسط دستگاه P-ROM برنامه ریزی می شود و تنها یکبار قابل ویرایش است.
- EPROM-Erasable PROM : این رام با نور ماورا بنفش پاک شده و با P-Rom برنامه‌ریزی می‌شود. در این رام، عملیات پروگرام شدن چندین بار اتفاق می‌افتد ، اما پاک کردن و باز نویسی زیاد تراشه، آن را بی‌فایده می‌کند.
- EEPROM – Electrically EPROM : این نوع بایوس را می توان به راحتی پاک کرد.
- Flash : فلش یکی از نمونه‌های بسیار جدید است که ذخیره سازی قابل حمل بالایش در کنار قیمت پایینش آن را در کنار رقبایش محبوب‌تر و قابل اعتمادتر کرده‌است. حافظه فلش می‌تواند بخواند و بنویسد و برای حفظ داده‌های خود منبع انرژی دارد.
علائم خرابی بایوس چیست؟
- باز نشانی تاریخ و ساعت سیستم: خواندن و به روز نگهداشتن ساعت و تاریخ سیستم به عهده بایوس است ، اگر اختلالی در این روند مشاهده کردید یا اگر چندین بار تاریخ و ساعت سیستم خود را تنظیم کردید اما باز هم مشکل داشت مشکل از باتری بایوس است و باید آن را تعویض کنید.
- عدم شروع به کار سیستم : اگر سیستم خود را روشن کردید و سیستم بالا نیامد یا با صفحه مشکی رنگ مواجه شدید یکی از دلایل آن مشکل باتری بایوس است و باید تعویض شود.
- از کار افتادن فن CPU یا ارور فن: در این حالت در بایوس سیستم شما اختلالی بوجود آمده است و ابتدا باید در تنظیمات بایوس این مشکل حل شود اگر باز هم مشکل رفع نشد باید باتری بایوس تعویض شود.
- تنظیم مجدد بایوس : اگر فکر می کنید بایوس سیستم شما با هر بار روشن و خاموش شدن به حالت اول بر می گردد زمان آن رسیده است که باتری بایوس خود را تعویض نمایید.
خیلی عوامل هستند که در روند کار کردن بایوس سیستم شما تاثیر دارند ، در هر حال اگر فکر می کنید بایوس شما دچار مشکل شده است به یک متخصص کامپیوتر مراجعه کنید.
تولید کنندگان بایوس
در این مقاله یاد گرفتیم که بایوس (BIOS) چیست و با کاربردهای آن آشنا شدیم
دیدگاهتان را بنویسید